Οι πυραμίδες της Αιγύπτου

Η Ιστορία της Αιγύπτου έχει γοητεύσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Στην Αίγυπτο άκμασε ιδιαίτερα η ιατρική όπως και η γραφή και η αστρονομία. Αλλά όταν ακούμε την λέξη Αίγυπτος μας έρχονται στο νου τα τεράστια μνημεία που άφησε πίσω του ο τεράστιος πολιτισμός των Αρχαίων Αιγυπτίων, τις πυραμίδες. Αλλά τι είναι οι πυραμίδες;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ

Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της μεταθανάτιας ζωής του. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι το σχήμα της πυραμίδας προήλθε από παλαιότερους τύμβους ή συμβόλιζε τις ακτίνες του ήλιου ή ακόμα και μια σκάλα προς τον ουρανό. Αιώνες μετά οι κάτοικοι της Κεντρικής Αμερικής έχτισαν και αυτοί πυραμίδες – ναούς. Παρόλα αυτά οι πυραμίδες της Κ. Αμερικής έμοιαζαν ελάχιστα με αυτούς της Αιγύπτου, καθώς η κορυφή τους ήταν επίπεδη και τουλάχιστον σε μια πλευρά υπάρχουν σκάλες.

ΟΙ ΠΡΏΤΕΣ ΠΥΡΑΜΊΔΕΣ

Οι πρώτες πυραμίδες εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του Αρχαίου Βασιλείου (3200 – 2300 π.Χ.) ανάμεσα σε αυτές και η Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Οι πρώτοι τάφοι των Αιγυπτίων ήταν τύμβοι που φτιάχνονταν όταν κάλυπταν έναν απλό τάφο με χαλίκια. Αργότερα, οι αξιωματούχοι και οι Φαραώ θάβονταν σε στενόμακρα κτήρια από τούβλα λάσπης, τους μασταμπάδες. Μερικοί μασταμπάδες καλύπτονταν, επίσης με τούβλα. Ωστόσο η πρώτη πυραμίδα και ο πρώτος πέτρινος τάφος ήταν η Βαθμιδωτή πυραμίδα του Φαραώ Ζονέρ. Σιγά σιγά όμως η μορφή άρχισε αλλάζει. Οι βαθμιδωτές πυραμίδες συμβόλιζαν την σκάλα με την οποία ο νεκρός θα έφτανε στα αστέρια μαζί με τους άλλους θεούς. Κατά την διάρκεια του χρόνου, όμως, ο ήλιος πήρε μεγαλύτερη σημασία από τα αστέρια, κι έτσι χτίστηκαν οι πραγματικές πυραμίδες που οι πλευρές τους συμβόλιζαν τις ακτίνες του ήλιου.

ΠΩΣ ΧΤΙΖΟΤΑΝ ΜΙΑ ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Η κατασκευή της πυραμίδας του Χέοπα διήρκεσε περίπου τριάντα χρόνια. Επιλέχθηκε ο ιδανικός χώρος: ο τελευταίος πετρώδης όγκος της λυβικής πεδιάδας, πριν από το δέλτα του Νείλου στην πεδιάδα της Γκίζας. Οι ιερείς-αστρονόμοι προσανατόλισαν το μνημείο προς την ιερή πόλη Κεμ (Ληθόπολη), που προστατευόταν από το θεό Χόρους. Για να το επιτύχουν, οι αστρονόμοι έπρεπε να καθορίσουν το Βορρά. Το κατόρθωσαν με εκπληκτική ακρίβεια, με προσέγγιση 2´´ και με όργανα προσκοπικά. Όπως το "μέρκχετ" , μια ράβδο με σχισμή στην κορυφή, μέσα από την οποία παρατηρούσαν την κίνηση των άστρων, μια άλλη ράβδο με νήμα της στάθμης που έδειχνε αν κρατούσαν ευθεία την πρώτη, κι ένα επίπεδο αναφοράς πάνω στο έδαφος, που έδειχνε τις 360 μοίρες.

Το εργοτάξιο είχε μια πολύπλοκη οργάνωση που, ξεκινώντας από τον "αρχηγό" όλων των έργων του βασιλιά, έφτανε στους τέσσερις επιθεωρητές των πλευρών της βάσης της πυραμίδας και στους αρχιτέκτονες, στους γραφιάδες, στους επιστάτες των συνεργείων, στους εξειδικευμένους εργάτες (ξυλουργούς, τεχνίτες, λαξευτές, κ.λπ.) και στους κοινούς εργάτες (οι οποίοι σπάνια ξεπερνούσαν τα 35 χρόνια ζωής και μετέφεραν ογκόλιθους βάρους τριών τόνων). Οι ογκόλιθοι που χρησιμοποιήθηκαν στην Γκίζα ήταν δύο τύπων: ένας γκρίζος και ακατέργαστος για θεμέλια και δομικά γεμίσματα, κι ένας λευκός και συμπαγής για τις επενδύσεις. Ενώ ο τελευταίος τύπος έφτανε με πλοία από μακρινά λατομεία, ο πρώτος προερχόταν από τα λατομεία που βρίσκονταν γύρω από το βράχο, ο οποίος θα έπαιρνε τελικά τη μορφή της Σφίγγας. Η εργασία στα λατομεία της Γκίζας διευκολύνθηκε από τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά - στρώματα βράχου ήταν χωρισμένα από αργιλώδη στρώματα πάχους 1-20 εκατοστών. Οι εργάτες έσκαβαν στις πλευρές τής βραχώδους πλάκας με σφυριά από σκληρή μυτερή πέτρα, ένα τετράγωνο σχήμα ώσπου να βρουν το αργιλώδες στρώμα. Τότε αρκούσε ένας μοχλός για να το αποκολλήσουν.

Πώς μεταφέρθηκαν οι ογκόλιθοι στο ύψος των 146,594 μέτρων της πυραμίδας του Χέοπα. Μερικές υποθέσεις βασίζονται στη χρήση διαφόρων ειδών μηχανών. Άλλες, επικεντρώσουν την προσοχή τους στις ράμπες, χάρη στις οποίες οι εργάτες μετέφεραν τους ογκόλιθους. Στην πρώτη περίπτωση οι θεωρίες στηρίχτηκαν στη χρήση μηχανών για τις οποίες δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία. Στη δεύτερη, αντίθετα, οι ειδικοί έλαβαν υπόψη τους τις τεχνικές που ήταν σίγουρα γνωστές στους αρχαίους Αιγυπτίους: κεκλιμένα επίπεδα, έλκηθρα, σκοινιά και... μπράτσα. Ο πρώτος που προσπάθησε να εξηγήσει το πώς κατασκευάστηκαν οι πυραμίδες ήταν ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος, το 480 π.Χ. Και ήταν ο πρώτος που μίλησε για ένα είδος μηχανής: την ανυψωτική αιώρα, ένα είδος ζυγού με ξύλινο ημικυλινδρικό αναφορέα. Άλλοι, πάλι, μίλησαν για ανελκυστήρες με βίντζι ή άλλο κατάλληλο εξοπλισμό. Όμως σήμερα οι μελετητές αποκλείουν ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν βίντζια, τροχαλίες, βαρούλκα ή μεταλλικοί γάντζοι

Οι πιο αποδεκτές υποθέσεις για τον τύπο τής ράμπας που χρησιμοποιήθηκε στην τοποθέτηση των ογκόλιθων της πυραμίδας είναι τρεις. Η πρώτη θεωρεί τη ράμπα ως ένα επικλινές επίπεδο από τη βάση ως την κορυφή, η δεύτερη θέλει μία ή περισσότερες ράμπες για κάθε πλευρά τής πυραμίδας, και η τρίτη αναφέρεται σε μια σπειροειδή ράμπα. Σύμφωνα με τους περισσότερους αρχαιολόγους, για τις πενήντα περίπου πυραμίδες και τους μεγάλους ναούς που κατασκευάστηκαν στην αρχαία Αίγυπτο χρησιμοποιήθηκαν και οι τρεις τεχνικές μαζί. Όμως, για την πυραμίδα του Χέοπα η υπόθεση της ευθείας ράμπας δε μοιάζει εφικτή. Το αναγκαίο μήκος της, για να φτάσει ως την κορυφή, θα κυμαινόταν ανάμεσα στα 1,5 και 3,5 χιλιόμετρα. Και οι διάδρομοι, πλάτους από 8 έως και 15 μέτρα, θα ήταν πολύ στενοί για να μπορούν να περάσουν οι ομάδες των εργατών που έσερναν τους ογκόλιθους -τουλάχιστον 80 εργάτες για κάθε ογκόλιθο. Ο αιγυπτιολόγος Ούβο Χόλσερ διατύπωσε μια άλλη υπόθεση: μια σειρά από ράμπες ζιγκ-ζαγκ κατά μήκος τής μιας πλευράς τής πυραμίδας. Το κύριο πρόβλημα σ’ αυτή την περίπτωση είναι οι στροφές. Πώς θα μπορούσαν να στρίψουν ογδόντα εργάτες που σέρνουν έναν ογκόλιθο τριών τόνων; Η τελευταία πρόταση είναι του Ζάκι Χαβάς, διευθυντή της Γκίζας, που βασίζεται σε πρόσφατες ανακαλύψεις και είναι επεξεργασία μιας προηγούμενης θεωρίας: μια σειρά από 16 ράμπες οι οποίες, σε ελικοειδή διάταξη, φτάνουν σε ύψος 120 μέτρων. Σ’ αυτό το σημείο υπήρχε ένα πλάτωμα όπου έφτανε το απαραίτητο υλικό για την περάτωση της πυραμίδας, ακόμα και το Πυραμίδιον, το καπέλο της πυραμίδας -στην πυραμίδα του Χέοπα ζύγιζε εφτά τόνους. Είναι δυνατόν; Πρόκειται για πολύ δύσκολο έργο, όμως το εν λόγω σύστημα μοιάζει αποτελεσματικό.

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ

Α) Η Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα – ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου και η μεγαλύτερη από τις τρεις πυραμίδες της Γκίζας καθώς είναι 147 μέτρα. Χρονολογείται γύρω στο 2550 π. Χ. Παρόλο το μεγαλείο της πυραμίδας, η μούμια του Φαραώ Χέοπα δεν βρέθηκε ποτέ ενώ μερικοί από τους θησαυρούς του βρέθηκαν εκεί. Β)Η δεύτερη πυραμίδα, χτισμένη από το Φαραώ Χεφρήνα, (Χαφρέ) χρονολογείται γύρω στο 2520 π. Χ. Είναι μόλις 3 μέτρα πιο κοντή από την πυραμίδα του Χέοπα. Γ)Η τρίτη πυραμίδα, χτισμένη από τον Φαραώ Μενκαουρέ χρονολογείται γύρω στο 2490 π. Χ. Είναι η πιο μικρή από τις τρεις, καθώς φτάνει μόλις τα 66 μέτρα.